De in Spakenburg geboren Judith is onderwijsadviseur bij InterZin in Laren en woont sinds enkele jaren op Schokland. Ze leerde Tiesinga bij de Lions kennen, die haar op zijn beurt polste om zijn functie over te nemen. ‘Ik had mooie gesprekken met hem over onderwerpen die er toe doen. Hij maakte me enthousiast.’
‘Wat kun je in je naaste omgeving bijdragen aan duurzaamheid en een betere wereld. Als je iets wilt veranderen, moet je het ook doen. Ik ben wel enthousiast geraakt over de Pioniers. Het is een lokale vrijwilligersorganisatie van mensen die letterlijk met hun benen in de klei staan en zich aangetrokken en aangesproken voelen door het idee dat je met kleine steentjes bijdragen iets groots kunt doen.’
Vliegschaamte
‘Ik geloof veel meer in die kleine stapjes dan in op de barricaden staan, mensen vliegschaamte aanpraten of zeggen dat ze geen vlees mogen eten. Mensen willen wel veranderen, maar niet veranderd worden’, stelt Judith. ‘Mensen inspireren om die kleine stapjes te zetten is mooi. Je moet het behapbaar houden. ’
En dat is meteen een mooi bruggetje naar de Voedselpioniers en bewustwording over wat er op tafel komt. ‘Een klein stapje is bijvoorbeeld het maken van keuzes in de winkel. Je kunt kiezen voor een appel uit Peru of eentje hier vandaan. Er zijn zo talloze voorbeelden van voedsel dat de hele wereld over reist voordat het hier in de winkel ligt, maar waarvoor ook lokale alternatieven zijn. De Voedselpioniers zijn actief op dit thema.’
Ecologische kosten
‘In deze voedselsystemen is te weinig nagedacht over de effecten op lange termijn. Er is alleen gekeken naar economische kosten, en niet naar de ecologische en nu worden we ingehaald door de problematiek, of dat nu stikstof, CO2, bestrijdingsmiddelen of de afvalberg is. Het zijn resultanten van een systeem dat we samen hebben opgetuigd. Daar hebben we ook samen bij welgevaren, maar nu zien we dat dat systeem niet past bij een gezonde leefomgeving.’
‘We lopen tegen grenzen aan en moeten zoeken naar een nieuwe balans. Tegen boeren zeggen: ‘je moet stoppen’ werkt niet. We moeten met elkaar een boterham verdienen en kijken of het beter kan. Technische vernieuwing en ontwikkeling leidt ook tot een prima verdienmodel. Onze Cleantechpioniers werken daar bijvoorbeeld aan. Het op de markt brengen van een robot voor geautomatiseerd wieden beperkt het gebruik van bestrijdingsmiddelen. En slimme beregeningstechnieken besparen water- en dieselgebruik. Aan een groene economie kun je ook een boterham verdienen is mijn mening. Maar dat vraagt van de consument natuurlijk ook wat.’
Energiearmoede
Maar kan de consument de prijs betalen? ‘Inderdaad. Mensen met een goed salaris kunnen gemakkelijker investeren in duurzaam en groener gedrag vertonen dan zij die dat niet hebben. Onze Energiepioniers zijn heel erg bezig met de energietransitie juist ook bij mensen die energiearmoede hebben. Verder denken we na hoe je mensen met welke portemonnee ook een stapje kunt laten zetten. Hier gaat het ook over solidariteit.’
De hoge energieprijzen zijn voor de consument niet mooi, maar zijn volgens Judith wel een steuntje in de rug om sneller maatregelen te nemen om het verbruik van gas te verminderen. ‘Nu worden enorme slagen gemaakt als het gaat om isoleren van woningen en het zoeken naar alternatieven. Al werken de problemen met het stroomnet in de polder op dit moment weer niet bij aan projecten voor zonnepanelen. Ineens voelen mensen de urgentie van gedragsverandering omdat ze het zien in hun portemonnee. De aanleiding is niet leuk, maar het effect is fijn. Maar ook hier geldt; niet iedereen kan het groot aanpakken. We wijzen en helpen met het maken van kleine stapjes en we doen dat ook met informatie en tips.’
‘Het is nu eenmaal zo dat als je het in de beurs voelt, je het gedrag aanpast. Dat zie je ook met het afvaltarief in de Noordoostpolder. Door dat te koppelen aan het afval dat je produceert, zijn de burgers veel beter afval gaan scheiden. Dat het nieuwe college dat systeem met de prikkel nu misschien wil herzien, vind ik jammer.’
Bouwpioniers
Een nieuwe ontwikkeling, die Judith binnenkort onder de paraplu van de Pioniers wil toevoegen, is die rond het thema bouwen. Want er ligt nogal een opdracht tot bouw van woningen in de polder. De pioniers willen er bij zijn om duurzaam bouwende partijen te verbinden zodat de enorme footprint die traditionele woningbouw met zich meebrengt wordt verkleind ‘Je kunt dan denken aan het gebruik van andersoortige materialen, het zogenaamde bio-based bouwen. Dan gebruik je bijvoorbeeld restproducten van gewassen van de akker als grondstof voor bouwmaterialen.’
Zo is ook het idealisme voor een voedselbos begonnen. Inmiddels is het Voedselbos gerealiseerd en is het een organisatie op zich geworden. Bezoekers smullen al volop van de vruchten die het bos voortbrengt. In haar strijd voor een houdbare toekomst zijn de Pioniers ook altijd actief geweest op het gebied van Fairtrade, gelieerd aan de Wereldwinkel in Emmeloord.
Door de sluiting van de Wereldwinkel geeft de organisatie nu ook een andere invulling aan Fairtrade. ‘We blijven ons inzetten voor eerlijke prijzen voor boeren in verre landen, maar leggen nu met name nadruk op eerlijke prijzen voor de boeren hier. We hebben het thema Fairtrade dichter bij huis gehaald en dat spreekt aan, ervaren we.’
Het symposium kon door corona twee jaar niet doorgaan, maar staat voor dit jaar met het thema ‘de houdbare mens’ op de agenda. Met de evenementen is deze tak van de Pioniers op zoek naar vrijwilligers, die de zichtbare publieksactiviteiten mee op poten willen zetten. De groenmarkt is daar onderdeel van, maar ook de Discosoep, een kassafari en theaterdiner van 2,3 en 4 september om enkele te noemen.
De Pioniers zijn inmiddels tien jaar onderweg. Judith mag leiding geven aan een organisatie die opgebouwd is en er staat, zoals ze zegt. ‘Maar nu zie je wel dat er wat veranderingen komen in de personele bezetting. De mensen van het eerste uur maken langzamerhand plaats voor nieuwe gezichten en dat geeft ook weer hele mooie ideeën aan de club. Ik vind het fijn om met mensen na te denken over wie zijn we en waar we voor gaan, daar nieuwe doelen aanhangen en stippen aan de horizon te zetten.’
Jeugdpioniers
‘Wat ik heel graag wil is een jongere generatie betrekken bij de Pioniers. We hebben veel mensen die klaar zijn met werken en dit erbij doen, dat is prachtig, maar ik geloof heel erg, dat zal ook mijn onderwijsachtergrond te maken hebben, in de toekomst en die zit bij de jeugd. Dat vind ik een uitdaging. Ik droom ervan om een soort jeugdpioniers te gaan starten.
Artikel: Cees Walinga
Foto: Reina Halman